First Hydro Company

Gorsaf Bŵer Ffestiniog
Cafodd Gorsaf Bŵer Ffestiniog ei chomisiynu yn 1963, a hon oedd yr orsaf bŵer pwmpio a storio gyntaf o bwys yn y Deyrnas Unedig. Er bod y pedair uned gynhyrchu Ffestiniog yn hŷn na’r rhai yn Ninorwig, maent yn dal i allu rhoi cyfanswm allbwn o 360MW o drydan – sef digon i gyflenwi holl anghenion pŵer Gogledd Cymru am sawl awr.
Mae’r Cylch Cynhyrchu yn cychwyn yn Llyn Stwlan – sef cronfa ddŵr uchaf Ffestiniog. Bydd sgriniau mawr yn cael eu hagor y tu mewn i’r tyrau mewnlif i weithredu’r llif tuag i lawr ar wasgedd uchel.
Bydd 27 metr ciwbig o ddŵr yn cael ei ryddhau bob eiliad trwy ddwy siafft gwasgedd uchel (pob un yn 200 metr o ddyfnder), sydd wedi’u cysylltu â phedwar twnnel â leinin concrit. Yna bydd llifddorau dur yn cyfeirio’r llif i’r orsaf trwy bibellau a falfiau er mwyn dechrau cynhyrchu trydan.
Bydd y dŵr yn cael ei ddal yn Nhanygrisiau a’i bwmpio’n ôl i Lyn Stwlan, dros nos fel arfer, i gwblhau’r cylch.
FFEITHIAU A FFIGURAU FFESTINIOG (ARGAE A CHRONFA DDŴR STWLAN)
Argae: |
|
Math | Gwanas enfawr disgyrchiant |
Deunydd | Cyfanswm concrit crynswth |
Hyd gan gynnwys gorlifan | 373.4m |
Uchder mwyaf yr argae uwch y sylfeini | 34m |
Trwch mwyaf | 4m |
Cronfa Ddŵr: |
|
Storio byw a gynlluniwyd | 2 miliwn metr ciwbig |
Uchafswm gweithredu uwch lefel dŵr a gynlluniwyd | 502.4m datwm ordnans |
Isafswm gweithredu uwch lefel dŵr a gynlluniwyd | 482.5m datwm ordnans |
Glawiad blynyddol cyfartalog | 3m |
Dalgylch | 65 hectares |
Siafftiau Gwasgedd, Twnelau a Phibelli Mewnlif: |
|
Nifer pwyntiau tynnu dŵr | Dau |
Nifer tyrrau tynnu/ mewnlif | Dau |
Siafftiau a Thwnelau Fertigol: |
|
Nifer y siafftiau | Dwy |
Dyfnder | 195m |
Diamedr mewnol | 4.4m |
Leinin | Concrit |
Nifer y twnelau | Pedwar |
Diamedr mewnol leinin y pibellau dur | 2.8m |
Graddiant twnelau | 1 mewn 40 |
Piblinellau: |
|
Nifer y piblinellau | Pedair |
Hyd pob piblinell | 213m |
Trwch a deunydd Rhwng | 22m a 26m |
Diamedr mewnol dur Coltuf 32 | 2.3m |
Tanygrisiau a’r Gronfa Ddŵr: |
|
Math | Disgyrchiant |
Deunydd | Concrit crynswth |
Hyd gan gynnwys gorlifan | 549m |
Hyd gorlifan | 79m |
Uchder mwyaf yr argae uwch y sylfeini | 12.2m |
Cronfa Ddŵr: |
|
Storio byw a gynlluniwyd | 2 miliwn metr ciwbig |
Isafswm gweithredu uwch lefel dŵr a gynlluniwyd | 187.9m datwm ordnans |
Isafswm gweithredu uwch lefel dŵr a gynlluniwyd | 182.3m datwm ordnans |
Glawiad blynyddol cyfartalog dros y dalgylch | 2.2m |
Dalgylch gan gynnwys cronfa ddŵr Stwlan | 951 hectar |
Generadu/Moduron yr Oorsaf Bŵer: |
|
Nifer | Pedwar |
Nerth fel generadur | 90 MW ar 0.95 PF |
Nerth fel modur | 75 MW ar unoliaeth PF |
Allbwn fel modur ar 50 cylch/eiliad | 104,000 bhp |
Buanedd | 428 rpm |
Nerth foltedd | 16 kV |
System oeri | Cylched gaeedig oeri ag aer gyda chyfnewidyddion gwres aer/dŵr |
Prif Gyffröydd: |
|
Buanedd | 428 rpm |
Gyriant | Uniongyrchol |
Nerth foltedd | 181 |
Nerth cerrynt | 1050 |
Tyrbinau: |
|
Nifer | Pedwar |
Math | Adwaith siafft fertigol |
Uchder net y dyluniad | 296m |
Gollwng dŵr ar uchder net y dyluniad ac uchafswm effeithlonrwydd | 29 metr ciwbig/eiliad |
Buanedd | 428 rpm |
Falf Fewnlif y Tyrbin: |
|
Gweithrediad | Serfofodur hydrolig |
Diamedr mewnlif | 1.8m |
Amser agor | 60 eiliad |
Amser cau | 60 eiliad |
Pwysau | 86.3 tunnell fetrig |
Adeiladwaith casyn sbiral | Haenellau wedi’u weldio |
Nifer esgyll cyfeirio | 24 |
Rhedwr: |
|
Adeiladwaith | Dur di-staen wedi’i gastio |
Diamedr gadael | 1.8m |
Nifer esgyll | 13 Storio |
Pympiau: |
|
Nifer | Pedwar |
Math | Siafft fertigol allgyrchol |
Nifer y camau | Dau |
Nifer y pwyntiau tynnu dŵr | Dwy |
Uchder y dyluniad | 305m |
Gollwng dŵr ar uchder y dyluniad | 22 metr ciwbig/eiliad |
Pŵer sydd ei angen adeg cyplysu ar nerth gollwng | 93,600 bhp |
Buanedd | 428 rpm |
Falf Ollwng Y Pwmp: |
|
Math | Llif syth |
Gweithrediad | Serfometr hydrolig dwbl |
Diamedr allfa | 2m |
Tyrbinau: |
|
Amser agor | 60 eiliad |
Amser cau (arferol) | 60 eiliad |
Adeiladwaith casyn sbiral | Haenellau wedi’u weldio |
Diamedr Pwlsaduron: | |
Cam cyntaf | 2.4m |
Ail gam | 2.5m |
Nifer llafnau pwlsadur | 10 bob cam |
Diamedr mwyaf y siafft | 0.7m |
Offer Switsio Generadur: |
|
Math | Torrwr cylched SF6 |
Gallu brecio | 174 MVA |
Foltedd rhwng camau | 16 kV |
Nerth cerrynt | 6200 amps |
Newidyddion Generadu: |
|
Nifer | Dau |
Nerth | 160 MVA |
Cymhareb | 16 kV/275 kV |
System oeri | Cylchredeg dŵr o’r gronfa ddŵr isaf |
Pwysau wrth gyrraedd | 122 tunnell fetrig |
Cynnwys olew | 27 cu m |
Newidyddion Cynorthwyol: |
|
Nifer newidyddion yn yr orsaf | Dau |
Nerth | 1 MVA |
Cymhareb | 16 kV/415 V |
Nifer newidyddion cyflenwadau lleol | Dau |
Nerth | 1 MVA |
Cymhareb | 11 kV/415 V |