First Hydro Company

Gorsaf Bŵer Ffestiniog

Gorsaf Bŵer Ffestiniog

Cafodd Gorsaf Bŵer Ffestiniog ei chomisiynu yn 1963, a hon oedd yr orsaf bŵer pwmpio a storio gyntaf o bwys yn y Deyrnas Unedig. Er bod y pedair uned gynhyrchu Ffestiniog yn hŷn na’r rhai yn Ninorwig, maent yn dal i allu rhoi cyfanswm allbwn o 360MW o drydan – sef digon i gyflenwi holl anghenion pŵer Gogledd Cymru am sawl awr.

Mae’r Cylch Cynhyrchu yn cychwyn yn Llyn Stwlan – sef cronfa ddŵr uchaf Ffestiniog. Bydd sgriniau mawr yn cael eu hagor y tu mewn i’r tyrau mewnlif i weithredu’r llif tuag i lawr ar wasgedd uchel.

Bydd 27 metr ciwbig o ddŵr yn cael ei ryddhau bob eiliad trwy ddwy siafft gwasgedd uchel (pob un yn 200 metr o ddyfnder), sydd wedi’u cysylltu â phedwar twnnel â leinin concrit. Yna bydd llifddorau dur yn cyfeirio’r llif i’r orsaf trwy bibellau a falfiau er mwyn dechrau cynhyrchu trydan.

Bydd y dŵr yn cael ei ddal yn Nhanygrisiau a’i bwmpio’n ôl i Lyn Stwlan, dros nos fel arfer, i gwblhau’r cylch.

FFEITHIAU A FFIGURAU FFESTINIOG (ARGAE A CHRONFA DDŴR STWLAN)

Argae:

MathGwanas enfawr disgyrchiant
DeunyddCyfanswm concrit crynswth
Hyd gan gynnwys gorlifan373.4m
Uchder mwyaf yr argae uwch y sylfeini34m
Trwch mwyaf4m

Cronfa Ddŵr:

Storio byw a gynlluniwyd2 miliwn metr ciwbig
Uchafswm gweithredu uwch lefel dŵr a gynlluniwyd502.4m datwm ordnans
Isafswm gweithredu uwch lefel dŵr a gynlluniwyd482.5m datwm ordnans
Glawiad blynyddol cyfartalog3m
Dalgylch65 hectares

Siafftiau Gwasgedd, Twnelau a Phibelli Mewnlif:

Nifer pwyntiau tynnu dŵrDau
Nifer tyrrau tynnu/ mewnlifDau

Siafftiau a Thwnelau Fertigol:

Nifer y siafftiauDwy
Dyfnder195m
Diamedr mewnol4.4m
LeininConcrit
Nifer y twnelauPedwar
Diamedr mewnol leinin y pibellau dur2.8m
Graddiant twnelau1 mewn 40

Piblinellau:

Nifer y piblinellauPedair
Hyd pob piblinell213m
Trwch a deunydd Rhwng22m a 26m
Diamedr mewnol dur Coltuf 322.3m

Tanygrisiau a’r Gronfa Ddŵr:

MathDisgyrchiant
DeunyddConcrit crynswth
Hyd gan gynnwys gorlifan549m
Hyd gorlifan79m
Uchder mwyaf yr argae uwch y sylfeini12.2m

Cronfa Ddŵr:

Storio byw a gynlluniwyd2 miliwn metr ciwbig
Isafswm gweithredu uwch lefel dŵr a gynlluniwyd187.9m datwm ordnans
Isafswm gweithredu uwch lefel dŵr a gynlluniwyd182.3m datwm ordnans
Glawiad blynyddol cyfartalog dros y dalgylch2.2m
Dalgylch gan gynnwys cronfa ddŵr Stwlan951 hectar

Generadu/Moduron yr Oorsaf Bŵer:

NiferPedwar
Nerth fel generadur90 MW ar 0.95 PF
Nerth fel modur75 MW ar unoliaeth PF
Allbwn fel modur ar 50 cylch/eiliad104,000 bhp
Buanedd428 rpm
Nerth foltedd16 kV
System oeriCylched gaeedig oeri ag aer gyda chyfnewidyddion gwres aer/dŵr

Prif Gyffröydd:

Buanedd428 rpm
GyriantUniongyrchol
Nerth foltedd181
Nerth cerrynt1050

Tyrbinau:

NiferPedwar
MathAdwaith siafft fertigol
Uchder net y dyluniad296m
Gollwng dŵr ar uchder net y dyluniad ac uchafswm effeithlonrwydd29 metr ciwbig/eiliad
Buanedd428 rpm

Falf Fewnlif y Tyrbin:

GweithrediadSerfofodur hydrolig
Diamedr mewnlif1.8m
Amser agor60 eiliad
Amser cau60 eiliad
Pwysau86.3 tunnell fetrig
Adeiladwaith casyn sbiralHaenellau wedi’u weldio
Nifer esgyll cyfeirio24

Rhedwr:

AdeiladwaithDur di-staen wedi’i gastio
Diamedr gadael1.8m
Nifer esgyll13 Storio

Pympiau:

NiferPedwar
MathSiafft fertigol allgyrchol
Nifer y camauDau
Nifer y pwyntiau tynnu dŵrDwy
Uchder y dyluniad305m
Gollwng dŵr ar uchder y dyluniad22 metr ciwbig/eiliad
Pŵer sydd ei angen adeg cyplysu ar nerth gollwng93,600 bhp
Buanedd428 rpm

Falf Ollwng Y Pwmp:

MathLlif syth
GweithrediadSerfometr hydrolig dwbl
Diamedr allfa2m

Tyrbinau:

Amser agor60 eiliad
Amser cau (arferol)60 eiliad
Adeiladwaith casyn sbiralHaenellau wedi’u weldio
Diamedr Pwlsaduron:
Cam cyntaf2.4m
Ail gam2.5m
Nifer llafnau pwlsadur10 bob cam
Diamedr mwyaf y siafft0.7m

Offer Switsio Generadur:

MathTorrwr cylched SF6
Gallu brecio174 MVA
Foltedd rhwng camau16 kV
Nerth cerrynt6200 amps

Newidyddion Generadu:

NiferDau
Nerth160 MVA
Cymhareb16 kV/275 kV
System oeriCylchredeg dŵr o’r gronfa ddŵr isaf
Pwysau wrth gyrraedd122 tunnell fetrig
Cynnwys olew27 cu m

Newidyddion Cynorthwyol:

Nifer newidyddion yn yr orsafDau
Nerth1 MVA
Cymhareb16 kV/415 V
Nifer newidyddion cyflenwadau lleolDau
Nerth1 MVA
Cymhareb11 kV/415 V